14: Marry & GO

 

Het gebeurde niet vaak, maar af en toe mochten we op vrijdagmiddag eerder weg. Op zo’n middag vond ik het fijn om de lange weg naar huis te nemen. Dan stopte ik even bij het bedrijventerrein, en parkeerde mijn auto voor het hek van het leegstaande gebouw. Daar ging ik dan mijn loopbaan zitten overdenken, terwijl ik verlangend naar het lege gebouw keek, en dacht aan alle potentie die het had. Het was er al jaren donker, en dat vond ik eeuwig zonde. Al jaren fantaseerde ik dat ik op een dag een geniale ingeving zou krijgen, en dat ik, achter dat grote ijzeren hek, mijn dromen waar zou maken. Het was dat ik niet de creatieve genen van mijn familie had geërfd, want aan de financiële middelen ontbrak het me in ieder geval niet.
Maar ja, bedacht ik me, al dat dromen had ook eigenlijk maar weinig zin. Ik moest realistisch blijven. Grotendeels had ik me er heus wel bij neergelegd, dat ik nu eenmaal niet was voorbestemd om door te breken met een groots en vernieuwend idee. Nee, dat was gewoon niet voor mij weggelegd. Zuchtend starte ik de auto en reed ik naar huis.

Mijn vrouw merkte dat ik wat zwaarmoedig was toen ik thuis kwam. Ze ging achter me staan en masseerde mijn schouders. Haar handen stonken naar verf.
“Je gaat toch geen verf aan mijn pak smeren, hè?”
“Nou zeg, ik zal nog eens wat aardigs voor je doen!” zei ze verontwaardigd. Ze liet me los en ze liep de woonkamer uit, richting haar atelier.
“Ja, ga maar weer lekker verder tekenen!” riep ik haar na. Ze haatte het als ik het ‘tekenen’ noemde. Als je verf gebruikt, is het schilderen. Ja ja, het zal wel. Al dat artistieke gewauwel.
Nee, oké. Als ik er eerlijk over nadacht, kon ik het soms gewoon niet zo goed hebben. Zij was altijd met van alles in de weer. Haar galerie, haar knutselclubje – wat ik ook niet zo mocht noemen – en weet ik veel wat ze allemaal uitvoerde. Buiten dat leidde ze gewoon een spannend bestaan. En wat deed ik? Werken, en als ik thuis kwam plofte ik voor de tv. Heel enerverend.
Ineens kreeg ik een idee. Ik liep achter haar aan.
“Schat?”
Ze keek een beetje verbaasd toen ik binnenkwam, want ik zette nooit één voet over de drempel van haar werkkamer. “Ja?”
“Heb je nog een schildersbok over?” Ik had heel bewust niet het woord ‘tekening’ in de mond genomen, om haar niet te irriteren.
“Een ezel bedoel je? Hoezo?” lachte ze.
“Ik zat erover te denken om ook een te- eh, schilderij te maken.”
Ze grijnsde ingehouden. “Dat eh… dat kan. Tuurlijk, waarom niet?”
Ze legde een kartonnen plaat neer op haar tweede ezel, met daarop een groot blad papier. Ze werkte zelf altijd op zo’n dik geval, maar ze vond het vast zonde om die aan mij te verspillen, want ze verwachtte waarschijnlijk niet heel veel van mijn schilderkunsten.
“Wat zal ik schilderen?” Ik vond het weer eens erg lastig om op een idee te komen.
Ze keek niet op van haar werk en zuchtte alleen maar: “Ja, dát moet je zelf verzinnen.”
Toen ik een tijdje had staan staren naar mijn lege vel, besloot ze me te hulp te schieten.
“Wat ik altijd doe als ik het even niet weet, is een rondje door het huis lopen, een paar voorwerpen kiezen, en daarvan een combinatie maken in je hoofd. Vaak verzin je dan vanzelf wel wat het éigenlijk moet zijn.”
Ze liet me een prachtig schilderij zien van een boom, met daarin een boomhut waarin de bosdieren een concert gaven. Onder de boom liep een rivier, waaruit alle vissen, kreeften en schildpadden langs de kant waren gestopt om te luisteren. Er was zoveel op te zien, zoveel detail, en dat kleurgebruik.
“Ik had oorspronkelijk ook  even geen idee, dus ik liep een rondje en ik zag een klok en een koptelefoon. Zodoende”, verklaarde ze. Hoe ze van een klok en een koptelefoon hierbij kwam, dat zag ik niet meteen, maar goed. Misschien kwam ik ook wel op iets geniaals uit wat zíj niet kon volgen.
Ik koos voor de bank en een plant. Een bank waar een plant uit groeide. Hoe kwam ik erop? Bizar, toch?
Eens even kijken. Groen, daar zou ik vast veel van nodig hebben. Ik opende de tube en spoot er een flinke kwak van op mijn palet. De tube was alweer halfleeg. Hmm, en wat bruin. Oranje. Lichtblauw.
“JEZUS! Wat doe je nou, idioot?” riep ze uit toen ze mijn palet zag.
“Het zijn ook wel heel kleine tubetjes, hoor…” klaagde ik.
“Ga je een hele muur schilderen, ofzo –“
“Nou nee, ik wilde eigenlijk klein beginnen, maar –“
“Weet je hoe duur die krengen zijn? Je hebt echt maar een klein beetje nodig!”
“Ik haal wel nieuwe morgen, goed?”
Daar kon ze niet zoveel tegenin brengen. Zwijgend stonden we een poosje naast elkaar te schilderen. Ik had gehoopt dat als ik eenmaal bezig was, de creatieve denker in mij wakker zou worden en dat er dan vanzelf ook allemaal ideeën zouden komen opborrelen over wat ik met het gebouw kon doen, maar dat bleef uit. Het schilderen lukte eigenlijk ook van geen kant. De plek waar de plant uit de bank groeide was een soort donkere vlek geworden en ik probeerde mijn fout te herstellen door er steeds meer verf op te smeren, maar ik maakte het alleen maar erger.
Mijn vrouw was ook niet erg spraakzaam, en hoewel ze het vast wilde aanmoedigen dat ik mijn creatieve zelf probeerde te ontdekken, toch had ze het denk ik liever niet zo dicht in de buurt. Dit was háár terrein. Ik legde mijn penceel neer, gaf haar een kus op de wang en liep terug naar de woonkamer.

Een paar vrijdagen daarop later reed ik het bedrijventerrein weer op en parkeerde mijn auto zoals altijd bij het hek. Hè, zat ik wel goed? Was ik niet verkeerd gereden? Ik moest na twee keer om me heen kijken concluderen dat ik toch echt voor het juiste hek stond. Het enorme ‘VERKOCHT’ bord keek me gemeen grijnzend aan. Één of andere pretentieuze, innovatieve lul was me voor geweest! Waarom had ik het niet gewoon gekocht? Het leven was ook zo oneerlijk! Met een zware steen in mijn maag reed ik naar huis.

Mijn vrouw merkte dat ik wat zwaarmoedig was toen ik thuis kwam. Ze ging achter me staan en masseerde mijn schouders terwijl ik mijn laptop opstarte. Haar handen stonken naar lijm, maar mijn pak kon me op dit moment niet genoeg schelen. Driftig begon ik te zoeken.
“Eduardo”, gromde ik verbitterd. De handen op mijn schouders verstijfden.
Hoe kon het ook eigenlijk anders? De meest pretentieuze, innovatieve lul van allemaal bleek het meesterbrein achter de operatie te zijn. We kenden elkaar van de middelbare school. Toen al was duidelijk dat hij iets belangrijks zou gaan doen, en dat mijn rechtlijnige, voorspelbare toekomst zou verbleken naast die van hem, die zou sprankelen van avontuur en overwachtheid. Dat nu juist híj mijn droomterrein voor mijn neus had weggekaapt omdat hij toevallig wél een briljante ingeving had gehad, was natuurlijk een enorme klap. Het zou trouwens niet de eerste keer zijn. Ik was misschien niet bijster creatief, maar ambitie had ik zeker, daarom zag ik wel steeds van dichtbij alle kansen aan mijn neus voorbij gaan, terwijl ik alleen maar schaapachtig kon toekijken. Zoals die ene keer dat we beiden om de titel van klassenburgenmeester hadden gestreden. Ik hoef natuurlijk niet te vertellen wat de uitkomst was. Mijn traditionele recht-door-zee aanpak was natuurlijk niet genoeg. Het moest vernieuwend. Cultureel. Diepgaand. Ja, dan moest je bij Eduardo zijn. Eduardo, de veelbelovende student.
Ik las dat het plan voor het terrein was om er een Drive-Trough Wedding Chapel van te maken. Waarom had ik daar verdorie niet aan gedacht? Het lag zo voor de hand! Trouwen hoorde toch net zo’n simpele beslissing te zijn als een hamburger bestellen? Iedereen deed altijd zo moeilijk. Waar was de spontaniteit gebleven? Even een trouwerijtje langs de weg? Dat was toch juist de essentie van romantiek? Zo simpel, maar zo efficient. Het kon niet anders dan dat dit een hit zou worden. Het moest wel, met die perfecte plek. Het was super centraal gelegen, en binnen een minuut rijden zat je op de snelweg, mocht je er meteen een huwelijksreisje achteraan willen gooien.
Mijn vrouw ging verder met haar massage. “Wel een heel goed idee, vind je ook niet? Zo romantisch!” zwijmelde mijn vrouw. Ja, vergeleken met onze bruiloft, een traditionele kerkreceptie, was dit wel even een stuk spannender, dacht ik zuur. Die Eduardo weer.
Ik sloeg nijdig haar handen weg. “Ja, was je nou toch maar met Eduardo geëindigd, hè?”
We hadden het er eigenlijk nooit over gehad, dus ik had geen idee of zij wist dat ik op de hoogte was van hun vroegere relatie. Het was misschien een jaar of twintig geleden, maar het zat me nog steeds dwars. Als het om Eduardo ging, veranderde ik gewoon weer in een onzekere puber. Naast hem was ik gewoon niet zo opwindend. Eduardo had haar bijvoorbeeld meegenomen op wereldreis, wist ik van horen zeggen. Ik was meer een fijn geregelde all-inclusive-kinda-guy.
“Ach, dat was toch een grapje!”, probeerde ze de situatie te redden. “Stel je voor dat je zo trouwt! Zo ordinair! Kun je daarna lekker door naar de MC Drive!” Het had geen zin. Ik had gehoord hoe verlangend ze had geklonken over Eduardo’s idee.
“Laat nou maar”, mopperde ik. “Je hebt gewoon de verkeerde keus gemaakt. Hij past zoveel beter bij je. Hij heeft altijd goede ideeën. Hij is spannend, opwindend. Kunstzinnig. Als hij je partner was geweest hadden jullie in een hippe loft gewoond, met een enorm atelier van jullie samen. Dan hadden jullie samen de mooiste dingen verzonnen om te schilderen. En wat doe ik? Ik verspil alleen maar je dure verf als ik eens iets probeer!”
Ze had een paar keer geprobeerd ertussen te komen, maar dat had ik niet toegelaten. Toen ik eindelijk uitgeraasd was zei ze zachtjes: “Die dingen vind ik toch helemaal niet belangrijk, lieverd. Ik ben toch met jóu?”
Maar waaróm, dat zei ze er niet bij. Er was vast niet zoveel te verzinnen. Ja, oké. Ik was stabiel.

Een jaar later gingen ze dan eindelijk open. Ik had het proces belangstellend gevolgd, en was regelmatig langsgereden om te zien hoe het met de verbouwing ging. Vanuit mijn auto had ik toegekeken hoe Eduardo de bouwvakkers vriendelijk doch dringend bevelen gaf. Voor de show had hij ook een oranje hesje aangetrokken en hij vond het ook niet erg om hier en daar drie korrels zand te verplaatsen met een échte schep. Het was toch ook zo’n gewone man! Gewoon net zoals jij en ik!
Mijn vrouw vond het ongezond hoeveel ik me er mee bezig hield, maar ik kon niet anders. Al die jaren lang had ik me echt niet druk gemaakt om hun verleden, maar dan gebeurt er één klein ding wat alles oprakelt. Nou ja, klein? Het was één van de grote dingen waar ik houvast aan had. Het terrein stond in directe verbinding met mijn hoop en dromen voor de toekomst. Dat uitgerekend Eduardo dat nu overhoop had gegooid, verklaarde toch best waarom ik meteen niet meer zeker was over de andere grote houvast in mijn leven, mijn vrouw?

Vanaf de eerste openingsdag, waarop trouwens al drie stelletjes zich officieel hadden laten verbinden, ging ik regelmatig langs om te kijken hoe het ervoor stond. De rijen voor de intercom werden steeds langer. Ik besloot dat ik moest uitvinden hoe het precies in zijn werk ging. Om Eduardo beter te begrijpen, om op zijn manier van denken te komen.
Ik probeerde telefonisch een afspraak met Marry & Go te maken, maar dat ging tegen de principes van de Drive-Trough in. Ze konden wel een bestelling klaarzetten, zeiden ze schappelijk, alsof ze me een enorme dienst bewezen, maar daar had ik niets aan. Ik was immers al getrouwd.
Ik had al eens geprobeerd om er in mijn eentje doorheen te rijden, maar toen werd ik weggestuurd. Het was een heel gedoe om er weer uit te komen, want ze konden me écht niet door laten rijden in mijn eentje, en achter me was er alweer een rij nieuwe gelukkige stelletjes in auto’s aangesloten. De hele rij moest achteruit rijden en ze maakten allemaal nét niet genoeg ruimte. Terwijl ik me een uitweg probeerde te banen werd ik van alle kanten uitgejuwd en uitgelachen. “Wil je soms met jezelf trouwen?!” “Fijne huwelijksnacht MET JE HAND!” “Forever alone!”, enzovoorts.

Hoe ging ik er ooit achter komen, achter het geheim van de Marry & Go? Ik vroeg aan mijn vrouw of ze wilde scheiden en opnieuw trouwen, maar ze weigerde. Kon ze me niet eens helpen met dit kleine dingetje? Ze dacht natuurlijk dat het weer met mijn onzekerheid te maken had.
“Ik was echt tevreden met onze gewone bruiloft hoor! Maak je nu geen zorgen, het was een van de mooiste dagen van mijn leven!”
Alsof het me daarom ging. Dit was veel groter dan ons.

Het enige wat op dat moment mogelijk was om informatie te winnen, was om een pasgetrouwd stel aan te spreken wat net de drive-trough uit kwam gereden.
“Mag ik eerst het gelukkig getrouwde stel feliciteren?” zei ik plechtig. De helft van de zin hoorden ze niet, maar ze draaiden het raampje naar beneden. Lichtelijk geïrriteerd, maar toch geinteresseerd in wat ik te zeggen had. Wie weet had ik wel een cadeau.
“Ja, dank je wel, hoor”, zei de vrouw verveeld.  De man naast haar was duidelijk verbluft dat hij zoveel geluk had gehad, maar ook angstig dat het geluk zo weer van hem afgepakt kon worden omdat hij dacht dat hij het niet waard was.
“Hoe heeft u uw bruiloft ervaren, als ik zo brutaal mag zijn?” vroeg ik. “Was het zoals je je altijd al had voorgesteld? Als klein meisje, wanneer je droomde over je droomprins?”
De bruid zag er vermoeid uit. “Je ziet toch hoe gelukkig ik ben? Ik bedoel, natuurlijk was dit waar ik altijd van had gedroomd. Even een bruiloft langs de weg, alsof ik een hamburger bestel. Romantischer kan het niet, toch? Waar gaat het toch heen met mijn leven…”
De bruidegom leek wel doof te zijn voor wat ze allemaal zei. Hij had geen idee dat het de bruid allemaal niets kon schelen, en dat er net zo goed een ander op zijn plek had kunnen zitten. Zo verblind was hij.
“Dus, hoe gaat de drive-in wedding chappel er aan toe?”
“Moet ik nou echt de verrassing voor je vergallen?” riep het vrouwtje uit. “Het gaat om de spontaniteit. Dat maakte de hele bruiloft zoals hij was… onvergetelijk.” Het sarcasme droop ervanaf, en ze leek veel moeite te hebben het uit haar strot te krijgen, alsof ze er op geoefend was. Niet erg spontaan.
“Zijn er nog verbeterpunten?” vroeg ik belangstellend. “We proberen de ervaring voor iedereen zo goed mogelijk te laten verlopen, dus als jullie nog wat opbouwende kritiek hebben?”
“Ja”, trok de heer voor het eerst zijn mond open. “We vonden het een beetje ouderwets, met de papieren enzo – toch schat?” Hij keek haar aan voor bevestiging, maar ze trok alleen haar wenkbrauwen op. “Een goed systeem zou misschien zijn dat we geen officiele handtekening hoeven te zetten, want dat is toch een beetje een gedoe. Al die papieren aangeven door een autoraampje. Ik stel voor, een vingerafdrukscan?”
Eigenlijk geen slecht idee.
“Uitstekend! Dank u wel! Veel geluk samen! En geniet van de wittebroodsweken!” Dat laatste woord ging half verloren, omdat de vrouw zich over haar man had gebogen om het raampje weer dicht te doen.

Wekenlang heb ik nagedacht over wat mijn volgende stap zou zijn. Met de staart tussen mijn benen besloot ik Eduardo te benaderen. Ik zei dat ik een grote bewondering voor zijn onderneming had, en dat ik er graag van wilde deelnemen. Het ging tegen mijn principes in, want ik had altijd willen bewijzen dat ik er ook zonder creativiteit wel zou komen. Hij was zich nog precies zo bewust van onze verstandverhouding op de middelbare school, want zijn zelfvoldaanheid sprak boekdelen.
“Ach, hou je toch niet met de grote mensendingen bezig. Je doet het toch prima bij de… wat was het ook al weer, financiën?”
Het was al duidelijk dat hij me niet ging binnenlaten, want hij ging me nooit laten meeliften op zijn succes. Anderen wel, die precies hetzelfde deden als ik, maar mij in ieder geval niet, aan wie hij nog iets moest bewijzen. Dat hij veel en veel hoger stond dan ik.
“En wat nou als ik zeg dat ik een idee heb, een écht idee, wat je zaak compleet zou maken?” Het was niet zo, maar stel dat ik nou ergens op kwam in de komende periode, dan zou ik wel willen weten hoe we ervoor stonden.
Hij gooide zijn hoofd in zijn nek tijdens de lach waarin hij uitbarstte. “Dan zou ik zeggen dat je uit je nek lult, gozer. Heb ik nou nog niet vaak genoeg bewezen dat ík degene ben met de goede ideeën, en dat de wereld niets aan jou heeft? Ja, je bent handig om andermans ideeën uit te voeren. Als je echt in nood bent is er vast nog wel een baantje voor je bij de receptie. Kun je lekker de hele dag door de intercom je zogenaamde ideeën kwijt, maar ík hoef ze in ieder geval niet te horen. Alsjeblieft zeg.”
Nu wist ik in ieder geval hoe ik ervoor stond. Ik vermoedde het al. Wij tweeën zouden nóóit een verband vormen.
“Doe de groetjes aan je vrouw, wil je?”

Nachten heb ik hiervan wakker gelegen, de ontmoeting. Ik had gehoopt dat ik na al die jaren was opgewassen tegen zijn aanvallende manier van spreken, maar ik was gewoon weer dezelfde sukkel als toen ik de titel van klassenburgemeester aan mijn neus voorbij had laten gaan. Het gebrek aan goede nachtrusten had me wel geholpen om op een andere manier na te denken. Het gesprek met dat ongelukkige koppel had me aan het denken gezet.
Wat als het meerendeel van de mensen die door de Drive-Trough reden zo ongelukkig was als dat ene stel? Wat als die vrouw meteen weer wilde scheiden, wat me best waarschijnlijk leek? De scheiding koste ongetwijfeld een stuk meer moeite dan de hele Drive-Trough bruiloft bij elkaar. Eindelijk had ik het, het idee, en ik had medelijden met Eduardo. Dit was een idee, een écht idee, wat zijn zaak compleet zou maken, en hij had me afgewimpeld. Maar ik had hem niet nodig. Ik zou voor eens en voor altijd aan de wereld, en vooral aan Eduardo, laten zien dat ik het alleen kon.

“Een Drive-Trough schéidingskantoor?!”
Ze keek me vol afgrijzen aan. Ik had wel een leukere reactie verwacht.
“Oh, van mij vind je het weer níet leuk? Maar alles wat Eduardo doet -”
“NEE”, schreeuwde ze er doorheen. “Daar ga je het nu niet op gooien, op die eeuwige onzekerheid! Wat Eduardo doet, is de mensen bij elkáár brengen, op een liefdevolle, spontane manier. Wat jij doet, is alleen maar gejat van zijn idee, maar dan de verschrikkelijke kant! Wil je echt je geld verdienen aan het uit elkaar halen van mensen? Goed! Dan zijn wij samen je eerste klant!”
Ach, dat meende ze toch niet. Ze zou wel anders piepen, als het geld eenmaal binnenstroomde.
Scheidingen waren voor niemand leuk. Het was altijd een lang, pijnlijk proces, dus het was een gat in de markt. Dat zou ze zich zelf ook wel beseffen.

Divorce & Go was in de bouw, en ik had niet veel te doen, dus ging ik nog af en toe naar de Marry & Go, voor onderzoek. Ik feliciteerde mensen, vroeg naar verbeterpunten, om ideeën op te doen. Die dag zat ik in mijn auto, voor het hek, mijn lunch op te eten. Plotseling zag ik een tafereel waardoor ik me verslikte in mijn huttenkäse.
Het was mijn vrouw. Ze stond met Eduardo te praten. Wat deed ze hier? Waar hadden ze het over? Het beviel me helemaal niets. Ik wilde eigenlijk de auto uitstappen, naar hem toe lopen en hem een coma inslaan, maar ik deed het niet. Niet omdat ik het niet zou kunnen. Er was één ding waar hij me niet in kon verslaan, en dat was een potje vechten. Op de middelbare school hebben we één keer geprobeerd onze onenigheid met geweld op te lossen, en dat is hem niet goed vergaan. Natuurlijk zat ík daarom uiteindelijk in de problemen, niet hij. Ik deed het niet, omdat ik zijn gezicht wilde zien als hij besefte dat de Divorce & Go veel beter liep dan de Marry & Go. Het kon niet anders dat dit zou gebeuren, want voor ongelukkige mensen is nu eenmaal een betere markt. Daar kon niemand iets tegenin brengen.
Zo had ik mijn vrouw in geen tijden gezien. Ze was zo open, en die lach… ik was bijna vergeten dat ze zo kon lachen. Dat kwam omdat ze dat niet meer deed op die manier, in ieder geval niet tegen mij. Ik was niet iemand tegen wie je zo lachte. De lachen die ik kreeg, waren gereserveerd. Het kwam heus wel eens voor dat we in een deuk lagen, maar dat kwam dan omdat we dat gewoon heel graag wilden. Je moest toch lol kunnen hebben, als je een succesvolle relatie wilde? Dus hadden we lol. Maar niet zoals de lol die zij samen hadden.

Zoals ik al aan zag komen, zou het na het gesprek met Eduardo niet lang meer duren voor ze een scheiding wilde. Ze zei dat het niet zijn schuld was. Dat ze me allang had gewaarschuwd dat als ik zou doorgaan met de Divorce & Go, we mijn eerste klant zouden zijn. De Divorce & Go was alleen nog niet open. En ik weigerde de papieren te tekenen voor een normale scheiding, want ik dacht dat ze zich nog wel zou bedenken als ze zag hoe goed het liep.
Ook Eduardo benaderde me, omdat hij mijn patent op de Divorce & Go wilde overkopen. Ha, nu piepte hij wel anders, hè? Ik had altijd geweten dat deze dag zou komen. Het had er misschien soms wat uitzichtloos uit gezien. Maar nu was dan eindelijk gekozen dat Eduardo iets van mij wilde! En dat ik hem keihard in zijn gezicht uit kon lachen, en een grote, dikke “NEE!” in zijn gezicht kon spuwen. Hij keek me vuil aan, en zei dat dit nog niet afgelopen was.

Om 00:00 zou de grande opening zijn van de Divorce & Go. Die avond besloot mijn toen nog vrouw dat ze voor deze éne keer niet zou zeuren om de scheiding, of over hoe erg ze het oneens was met de Divorce & Go, en ze wilde wel een glaasje champagne met me drinken, om het te vieren. Toen we gingen proosten en we elkaar in de ogen aankeken, leek het heel even alsof alles goed zou komen. Er was een twinkeling in haar ogen, een twinkeling die ik al lang niet meer gezien had, en ik hoopte dat ze zich op dat moment besefte dat we het toch goed konden hebben samen.

Vanaf dat moment is alles een beetje een waas. Ik merkte dat ik op de achterbank van de auto werd gelegd, maar er was niet veel wat ik kon doen. In vlagen hoorde ik de stemmen van mijn vrouw en Eduardo. Als ik omhoog probeerde te komen, viel ik meteen weer in slaap. Niet veel later reden we een terrein op waar muziek speelde en felle lichten dansten. De opening, kon ik met mijn slaperige hoofd nog net concluderen.
Mooi, we waren net op tijd. Er werd afgeteld. Bij één begon de auto te rijden.
“Goedenavond, Divorce & Go. Hoe kunnen we uw bezittingen verdelen?” zei een stem uit de intercom.
“50/50”, begon mijn vrouw resoluut, “behalve het atelier en het bedrijf, die zijn voor mij. En ik wil ook nog 100 euro extra, voor de verspilde verf”, er klonk geen spoortje van berouw door in haar stem.
Ik wilde me er mee bemoeien, maar ik kreeg niks uit mijn strot, de woorden waren weg.
“Uitstekend, dan kunt u doorrijden naar het volgende raampje, voor de vingerafdrukken”, was het laatste wat ik hoorde voor ik weer bewusteloos viel.

Het was gebeurd. Ik was mijn vrouw, de helft van mijn bezit, en mijn bedrijf kwijt. Héél even was ik de trotse bezitter geweest van een goed bedrijf met een uitstekende service. Dat moest ik ze wel nageven. Er was wel één verbeterpuntje, namelijk, dat beide partners bij bewustzijn moesten zijn. Maar daar had Eduardo natuurlijk allang zelf aan gedacht, en dat was dan ook de eerste verandering die hij invoerde toen hij het bedrijf van mijn vrouw overkocht. Hij was me altijd voor. Zelfs als ik dacht hem eindelijk te slim af te zijn.

Ik geef het op.

 

Het leek een doodgewone dag. Er hadden zich geen bijzonderheden voorgedaan op mijn werk en de treinen hadden geen vertraging gehad. Ik keek ernaar uit om met mijn net gescoorde boodschappen aan de slag te gaan, om een doodgewone maaltijd op tafel te zetten voor mij en mijn doodgewone vriendin.
Fluitend liep ik naar huis, met in mijn ene hand een boodschappentas en in mijn andere mijn aktetas, net als iedere andere dag. Wat er toen gebeurde had ik nooit kunnen voorzien. Ineens was het geen doodgewone dag meer. Heel mijn leven stond vanaf dat ene cruciale moment op zijn kop.
Voor ik er erg in had, lag ik languit op straat. De mensen die het hadden zien gebeuren, stopten om te kijken. Ik zag ze fluisteren en wijzen. Toen ik me besefte waar ik was, bekroop me een angstig gevoel. Ik stond op en keek naar de plek waar ik zojuist onderuit was gegaan. Mijn akelige vermoedens werden bevestigd. Het was de losse stoeptegel…
Dat kon toch niet waar zijn? Ik was niet zo’n sukkel die over de losse stoeptegel struikelde. Ik had de losse stoeptegel-regel nota bene uitgevonden. Dat zou ik toch nooit hebben gedaan als ik niet zo’n fantastische motoriek had? Als er ook maar een miniscule kans bestond dat ik er zelf over zou struikelen, zou ik toch nooit zo gek zijn om alle aandacht op die stoeptegel te vestigen? Iedereen in het dorp was geobsedeerd met de stoeptegel. Mensen liepen er met grote bogen omheen, keken angstig rond of ik niet in de buurt was.
Iedereen wist dat als je erover struikelde, het meteen gedaan was met je reputatie. Dat ik, de legende die de losse stoeptegel-regel had uitgevonden, nu zelf in de fout was gegaan, zou waarschijnlijk de gebeurtenis van de eeuw worden. Er moest meer aan de hand zijn, dat wist ik zeker. Ik was niet zo’n onhandige minkukel die me altijd overal aan stootte of alles liet vallen en ik was ook geweldig in sport. Mijn fantastische hersencapaciteit verliep perfect synchroon met mijn fysieke handelen. Het moest wel ergens anders vandaan komen.
Iedereen zei dat ik gewoon moest toegeven dat ik over de losse stoeptegel was gestruikeld. De regel gold voor iedereen, dus ook voor mij. Ik moest het maar verkroppen. Ik moest er niet zo’n probleem van maken dat ik in de fout was gegaan, vonden ze. Ze begrepen er niets van. Zij waren degene die er een probleem van maakten. Ik was niet in de fout gegaan. Niemand scheen de waarheid te geloven. Het was niet de losse stoeptegel die me had laten struikelen. Het was een mier geweest.
De mier had op zijn achterpootjes op de stoeptegel gestaan en me een zet gegeven toen ik er nauwkeurig overheen stapte. Ik had de betreffende mier naar me zien grijnzen toen ik ongelovig naar de stoeptegel staarde, maar ik was de enige die het zag.
“Maar kíjk dan!” zei ik, terwijl ik naar de mier wees.
“Ja, we zien het. De losse stoeptegel. Die zit er al tienduizend jaar!”, lachten ze.
“Nee! Jullie begrijpen het niet. Kijk dan naar die mier!” tierde ik. Ze kwamen dichterbij. De mier was gauw onder de stoeptegel gekropen. Wat een sluwe beesten waren het toch ook.
“Ik zie geen mier. Ik zie alleen de losse stoeptegel, en iemand die zijn fouten niet wil toegeven”.

Woedend was ik naar huis gestampt. Dit ging helemaal niet zoals ik wilde. Ineens was dit geen dag meer die ik later vergeten zou zijn, zoals ik mijn dagen het liefste had. Ineens was dit een dag geworden die ik nooit meer ging vergeten, en die niemand me ooit zou laten vergeten. Deze dag zou de rest van mijn leven bepalen.
Zelfs mijn bloedeigen vriendin wilde niets van de sluwe mier weten. “Kop op, joh. Je bent lang de enige niet die daar op zijn bek is gegaan”, probeerde ze me te troosten. “Nu ben je net als iedereen.”
“Ik ben niet als iedereen. Mijn motoriek is fantastisch”, hield ik vol. “Waarom wil niemand geloven dat dat rotbeest me heeft laten struikelen?”
“Heb je wel gehoord hoe belachelijk dat klinkt?” vroeg ze. “Die beesten zijn piepklein en die stoeptegel… die stoeptegel is link, hoor.”
“Oh, en iemand met een fantastische motoriek die struikelt, dat klinkt zeker niet belachelijk?” hield ik vol. “Mieren zijn sterk. Sterker dan je denkt.”
“Het is goed met jou”, kapte ze me af. “Ga je zo koken? Ik heb honger.”
Ik snapte niet hoe ze zo star kon zijn. Ze zou aan mijn kant moeten staan. Relaties hoorden gebaseerd te zijn op vertrouwen. Blijkbaar stelde die van ons niet zoveel voor. Maar wat ik al helemaal niet snapte, was hoe ze zomaar kon overgaan op de orde van de dag, terwijl mijn hele wereld op zijn kop stond.
“Kook zelf maar”, snauwde ik. Aangezien het toch al een abnormale dag was, zou ik zeker niet doodnormaal gaan koken, alsof er niets aan de hand was. Die avond aten we niets.

De volgende ochtend kwam ze me ontbijt op bed brengen.
“Wat heeft dit te betekenen?” vroeg ik verbaasd.
Ze keek me vragend aan. “Wat bedoel je? Dit doe ik toch iedere dag?”
“Dit is niet ‘iedere dag’. Het wordt nooit meer ‘iedere dag’.”
“Ben je er nou nog niet overheen?” vroeg ze vermoeid.
“Ik wel hoor. Ik heb allang geaccepteerd dat ik ben gestruikeld door een mier. Jij. Jij bent degene die het niet los kan laten. Alleen maar omdat je zelf een keer onderuit bent gegaan door die stoeptegel en jouw reputatie niets meer waard is. Daarom probeer je mij ook maar naar beneden te halen.”
Ze zuchtte. “Zal ik dit maar weer mee naar beneden nemen dan?” vroeg ze terwijl ze naar het dienblad wees.
“Nee, laat maar staan”, antwoordde ik, vanuit de goedheid van mijn hart.
“Dat dacht ik wel”, lachte ze.
“Ik ga het je bewijzen. Van die mier. Wacht maar af. Ze zijn sterk, sterker dan je denkt.”
Ze liep de slaapkamer uit. Op de gang hoorde ik haar schaterlachen. Die kwam zichzelf nog wel tegen.

Onderweg naar het park werd ik aangeklampt door twee buurtgenoten, een jongen en een meisje.
“Is het waar?” vroeg het meisje.
“Is het waar dat een mier me gisteren heeft laten struikelen? Ja, dat klopt”, antwoordde ik.
“Ongelofelijk!”, zei de jongen. Eindelijk iemand die me geloofde.
“Dat valt wel mee, hoor. Mieren zijn sterker dan je denkt”, zei ik simpel.
“Ongelofelijk!”, herhaalde hij. “Ze zeiden al dat je niet wilde toegeven dat je zelf over de losse stoeptegel bent gestruikeld, maar ik wilde het niet geloven…”
Blijkbaar was het toch een onwetende sukkel. Het meisje giechelde onnozel.
“Je zet jezelf zo nog veel erger voor lul dan wanneer je het gewoon toe zou geven”, zei ze.
“Jullie zetten jezelf voor lul, door de kracht van de mier te onderschatten”, snauwde ik. “Laat me met rust, ik heb dingen te doen.” Ze hielden op met me te achtervolgen en begonnen druk de recente ontwikkelingen met elkaar te bespreken. Ze hadden zeker niets beters te doen.
Dat was ook eigenlijk in eerste instantie de reden dat ik de stoeptegelregel had uitgevonden. Zodat men weer wat om handen had. Ze waren blijkbaar stom genoeg om het nog cool te vinden ook. Ik had mijn eigen graf gegraven, ze gingen het nu allemaal tegen me gebruiken. Ze wilden dat ik mijn troon afstond, maar dat ging mooi niet gebeuren. Ik zou ze eens wat laten zien.
Eenmaal in het park aangekomen, plofte ik in het gras neer. Ik had een vergrootglas meegenomen en een glazen potje. Ik wist ook wel dat het niet zomaar een mier was die me had laten struikelen, daar was een uitzonderlijk krachtige mier voor nodig. Ik bestudeerde ze die middag en koos zorgvuldig de mieren uit waarvan ik dacht dat ze het in zich hadden. Het was wel even zoeken naar de koningin, maar uiteindelijk had ik haar ook te pakken. Ik nam de uitverkorene mieren mee naar huis en ik stopte ze in het aquarium wat ik mijn vrouw die dag had laten aanschaffen.

“Heb ik dat aquarium híervoor gekocht?” zei ze verontwaardigd, toen ze het potje mieren zag. “Je had me axolotls beloofd!”
“Ja, en jij had me onvoorwaardelijk vertrouwen beloofd, toen voor het altaar, maar dat is er ook niet van gekomen, of wel soms?” zei ik. “Heb je de kelder nog opgeruimd, zoals ik je heb gevraagd?”
“Als ik eens had geweten wat je van plan was had je het lekker zelf mogen doen, als je dat maar weet”, zei ze en ze sloeg boos haar armen over elkaar, om haar woorden extra kracht bij te brengen.
“Popje…” ik legde liefkozend mijn hand op haar wang, maar die sloeg ze weg. “Ik doe dit voor ons allebei. Je verdient het om de waarheid te weten. Het is niets voor jou om bij de onwetenden te horen.”
Ze zuchtte. “Ga nou maar naar de kelder, ik word gek van je.”

De ontbijtjes op bed bleven de dagen daarop uit. Het contact tussen ons eigenlijk ook. Ze weigerde naar de kelder te komen als ze me wilde spreken, dus dan sprak ze me maar niet, als ze zo hardhoofdig wilde doen. Ik had een stretcher naast mijn formicarium neergezet voor het geval dat ik een keer wilde slapen en ik had een mazzel dat ik een poosje daarvoor een wc in de kelder had laten bouwen. Eten was hier ook genoeg, er stonden massa’s ingeblikt voer opgeslagen voor het geval er een keer een crisis uitbrak. Ik vond dat dit een uitstekend voorbeeld van een crisis was. Voor douchen had ik simpelweg geen tijd.

Mijn vrouw dacht dat ik gek was geworden. Ze had mijn werk al gebeld, dat ik behoorlijk ziek was, want door alle chaos was ik mijn maatschappelijke verplichtingen zelf helemaal vergeten. Ik had toch ook helemaal geen tijd om te werken? Niet nu er zoveel op het spel stond. Soms moest je prioriteiten stellen. Dit voelde ook als mijn plicht aan de maatschappij, het was mijn taak dit aan het licht te brengen. Ik had al een paar dagen geen ander mens meer gezien, of zonlicht, maar dat maakte me niet uit. Ik deed belangrijk werk. Mieren waren een van de meest succesvolle bevolkingsgroepen, als we niet uitkeken zouden ze de wereld nog overnemen. Dat een mier me opzettelijk had laten struikelen, bewees dat maar weer.

Ik kende inmiddels alle informatie die er online over mieren te vinden was uit mijn hoofd, maar hoe ging ik ooit bewijzen dat een mier me had laten struikelen? Dat was een hersenpijnigend vraagstuk. Na drie weken was ik er nog niet uit. Het gebrek aan zonlicht en slaap maakte me langzaam maar zeker aardig depressief.

Ik had inmiddels een aardige kolonie. Ik begon de mieren te herkennen aan waar ze heenliepen en de functie die ze uitoefenden, sommigen hadden zelfs al namen. Aan anderen kon ik me niet gaan hechten, omdat ik er af en toe een paar uit moest halen om proefjes mee te doen. Zo had ik al een paar mieren aan de anabole-steroïden geholpen en er gewichten op laten vallen, maar zonder resultaat. Het gewicht viel gewoon op de grond, in plaats van dat de mieren ze opvingen met hun superkrachten en ze vervolgens de kamer door lieten vliegen. Ik had al een paar mieren plat proberen te stampen in de hoop dat ze mij zouden laten vliegen, maar die beestjes ontweken mijn voeten gewoon. Kom op, doe gewoon wat je die ene keer ook deed, rotbeest. Het leek wel alsof ze me gek wilden laten lijken.

“Lieverd, waar ben je in hemelsnaam mee bezig?”

Haar stem bracht me terug op de aarde. Wie was dat lijkbleke, uitgemergelde figuur, dat met opgetrokken knieen op de koude, betonnen vloer van de kelder zat en zachtjes heen en weer wiegde? En waarom huilde hij? Waarom had hij een pincet in zijn hand, waarmee hij een stel vastgelijmde mieren een voor een uit elkaar trok? Waarom herhaalde hij steeds fluisterend de woorden ‘gaster’, ‘periole’, ‘alitrunk’, ‘head’? Wat betekenden die woorden?

Ik keek om me heen, maar mijn vrouw was nergens te zien. Had ze me niet net geroepen? Het had zo dichtbij geklonken. Ineens miste ik haar. Ik wilde haar in mijn armen nemen. Het leek alsof we elkaar al een eeuwigheid niet hadden gesproken. Hoe enerverend het gezelschap van de mieren ook mocht zijn, er miste iets. De conversaties waren nogal eenzijdig en qua fysiek contact waren ze ook niet echt bevredigend. Ze krioelden alleen maar een beetje over je heen, met hun griezelige pootjes. Ze maakten geen geluid, de stilte werd inmiddels oorverdovend. Ze toonden geen diepe emoties, geen persoonlijkheid. Ze waren allemaal hetzelfde. Niet zoals zij. Zij was anders.

Ik miste haar lach. Haar stem. Haar zachte huid en haar zoetgeurende haren. Waarom had ik zo naar tegen haar gedaan? Waarom was ik al een maand die kelder niet uitgeweest om eventjes te kijken hoe het met haar ging? Ik besefte me ineens hoe egoïstisch ik was geweest. Ik had alleen maar aan mijn eigen behoeftes gedacht en was die van haar helemaal vergeten. Ik had me niet als een goede echtgenoot gedragen. Wat ik haar voor het altaar had beloofd, had ik de afgelopen periode niet bepaald waar kunnen maken. Maar er was nog tijd om het goed te maken.

Ik probeerde op te staan, maar zakte meteen weer op de grond. Ik zag niets anders dan stippels voor mijn ogen.
Ineens voelde ik hoe zwak mijn lichaam aanvoelde, hoe leeg mijn maag was en hoeveel pijn alles deed. Langzaam kreeg ik weer wat zicht. De ruimte waarin ik de afgelopen tijd had geleefd was een ravage. De vloer zag zwart van de mieren. Ze kropen over me heen. Ineens voelde ik hoe erg ze kriebelden. Wat was hier in hemelsnaam gebeurd? Alle mieren waren ontsnapt. Het formicarium was gebarsten, had ik dat zelf gedaan? Ik wist niet hoe snel ik weg moest komen. Ze zouden me nog levend opeten.
Ik rende de trap op, naar boven. Ons huis. Ik besefte me nu pas hoe erg ik het had gemist. De deur stond open.
“Schat?”, riep ik. Ik wist hoe zwak mijn stem moest klinken, ik had heel wat goed te maken. Ik zou het zelfs begrijpen als ze me helemaal niet zou vergeven.
De hele hal zat vol met mieren. Hoe had ze het zover kunnen laten komen? Ik wist hoe erg ze insecten haatte. Was ze er überhaupt nog wel? Of had ze me inmiddels allang verlaten? Zolang was ik nu ook weer niet weggeweest. Ze had best kunnen beseffen dat het maar een fase was, die zo weer over zou gaan. Ik hoopte in ieder geval dat ons huwelijk wel zo sterk was, dat het wel tegen een stootje kon. In voor en tegenspoed, toch?

De woonkamer en de keuken lagen er verlaten bij. Het voelde akelig leeg en stil aan, of misschien kwam dat omdat ik niet zeker wist of mijn vrouw hier de afgelopen tijd had rondgelopen. Er lag een beschimmelde paprika op het aanrecht. Een akelig gevoel bekroop me. Ze maakte altijd haar groentes op. Ik liep de trap op, maar ik voelde meteen haar afwezigheid. Ze was er niet. Wanhopig plofte ik neer op bed. Wat moest ik zonder haar?
Het duurde even voor de muur waar het bed tegenaan stond me opviel. Hij stond helemaal volgekalkt met zwarte, gestifte strepen. Had ze bijgehouden hoelang ik weg was geweest? Ik hoopte dat ze voor iets anders stonden, maar diep vanbinnen wist ik meteen dat dat onzin was. Ze zou nooit ons prachtige behang hebben ondergekalkt als het niet belangrijk was… als het haar niet zoveel pijn had gedaan.
Ik begon de strepen te tellen. Bij elke streep die ik telde, zonk de moed me meer en meer in de schoenen. Iedere keer dat ik mijn vinger van steep naar streep verplaatste, voelde als een messteek in mijn zij. Zeshonderdachtennegentig strepen telde ik. Ik zakte op de grond.

Ik was bijna twee jaar weggeweest. Of misschien zelfs nog langer. Blijkbaar was ze het op een gegeven moment zat geraakt, en was ze opgehouden met tellen. Ze had het opgegeven. Ze had mij opgegeven.
Waarom was ze me niet komen ophalen? We hadden er toch over kunnen praten? Het was niets voor haar om me hier weg te laten kwijnen en vervolgens weg te gaan zonder afscheid te nemen. Het was niets voor haar om dit twee jaar lang van me te pikken, zonder uitleg. Zeker niet als ze er zo erg mee zat dat ze uit wanhoop zelfs strepen was begonnen te tekenen. De vrouw die ik kende, zou zich niet in haar eentje ellendig zijn blijven voelen. Die zou allang naar beneden zijn gekomen om een verklaring te eisen. Om me verrot te schelden. Om me met geweld mee naar boven te sleuren. Om me te vragen waar ik in hemelsnaam mee bezig was.

“Lieverd, waar ben je in hemelsnaam mee bezig?”

Natuurlijk had ze me dat wel gevraagd. Natuurlijk had ze haar uiterste best gedaan om me uit die ranzige mierenkelder weg te halen. Ze had een stuk beter geweten waar ik mee bezig was dan dat ik het zelf wist. Ze had me proberen te helpen en me langzaam door zien draaien. Ik viel niet te helpen.
Wat had ik gedaan? Oh God, wat had ik gedaan? Voor het eerst in mijn leven voelde ik hoe de pijn die ik vanbinnen voelde, pijn kon doen in heel mijn lichaam. Het was alsof mijn hart ontplofte. Alsof elke pijnlijke gedachte die ik had, via mijn zenuwen naar buiten moest en mijn spieren aantastte.
Ik wist niet wat ik ermee moest doen, maar het was niet om uit te houden en ik begon met mijn hoofd tegen de muur kon bonken. Voor het eerst in mijn leven huilde ik pas echt. Ik had wel eerder gehuild, maar dat was anders, ik kon me nog rustig houden. Dit was oncontroleerbaar. Het was niet wat gesnik en wat gesnotter. Het was eerder een soort geschreeuw.

Ze zette een kopje thee naast me neer.
“Wanneer stop je hier nou eens mee?” vroeg ze, ik hoorde het verdriet in haar stem. “Ik mis je.”
Ze bleef twee minuten naast me staan wachten op een reactie. Toen ze besefte dat die er niet ging komen, vertrok ze naar boven.

Ik voelde haar naast me op de grond komen zitten.
“Kom nou alsjeblieft mee naar boven”, huilde ze. Ze trok aan mijn arm.
“Blijf van me af!”, schreeuwde ik.
Ik gaf haar een zet. Ze viel naar achter, met haar hoofd tegen de betonnen vloer. Verbijsterd keek ze me aan, haar huilen was gestopt. Ze schold. Ze gaf me een mep tegen mijn hoofd. Ze stampte boos naar boven. “Je bent knettergek. “

“Schat?” Ik hoorde haar wel, maar het kwam van ver weg. Even later sloeg ze het A4’tje uit mijn handen. Het zweefde langzaam naar beneden, en de paar mieren die erop hadden gelopen verspreidden zich door de kelder.
“Ben je nou helemaal gek geworden? Heb je enig idee hoelang ik daar mee bezig ben geweest?” riep ik woedend.
“Kom nu mee naar boven”, beveelde ze. “Of ik bel het gekkenhuis.
Ik greep haar handhandig bij de keel. Haar ogen werden groot van angst.
“Dat zou ik maar niet doen als ik jou was… Je wilt toch niet dat ze jou er straks in stoppen? Ze zien meteen dat jij niets meer bent dan een zielig, levenloos stuk vuil dat niets beters te doen heeft dan haar man constant lastig te vallen, terwijl hij hartstikke belangrijk werk aan het doen is. Je moet me godverdomme eens met rust laten. Als je nog één keer beneden komt, zwaait er wat. Heb je dat begrepen?
Ze zei niets. Ze keek me alleen maar stompzinnig aan. Ik zette iets meer kracht met de hand waarmee ik haar keel vast had gegrepen.
“Heb je dat begrepen?
“Ja”, piepte ze. Ik liet haar los. ”En nu oprotten.”

Ik had haar niet beneden horen komen. Geruisloos was ze naar me toe geslopen om me van achteren beet te grijpen en een vochtig doekje in mijn gezicht te drukken. Chloroform, dat rook ik meteen. Het was leuk geprobeerd, maar ze was niet sterk genoeg. Binnen enkele momenten lag ze op haar rug, met mij bovenop haar.
“Alsjeblieft, doe het niet… Ik ben het” smeekte ze.
“Oh, jij bent het?” lachte ik. “Oh ja, en dat moest me zeker tegenhouden?” Haar betraande ogen bleven me nog even ongelovig aanstaren, voor ze bewusteloos viel.

“Lieverd… Waar ben je in hemelsnaam mee bezig?” vroeg ze zachtjes. Ik wilde niet dat ze wakker werd. Ik vond het ook niet leuk om dit te doen, maar ik had geen keus. Ze probeerde me te weerhouden van het redden van de wereld. Ze stond aan de verkeerde kant, de kant van de mieren. Ik moest wel, om de mensheid te beschermen.
Ik bekeek haar mooie, naakte lichaam. Het zag er zo nog zaliger uit dan normaal, nu ze van top tot teen met honing was ingesmeerd. Waarom hadden we dit nooit eerder gedaan? Ik stelde me voor hoe ik het van haar af zou likken. Helaas was het daar nu te laat voor. Dit was geen kwestie van genegenheid meer, dit was een kwestie van leven of dood. Ik wist wel welke van de twee ik koos. Voor ze nog iets kon zeggen, sloeg ik haar weer bewusteloos. Ze mocht me hier niet vanaf praten.

Het ene na het andere beeld drong zich aan me op, terwijl ik met mijn hoofd tegen de muur beukte. Ik hoopte dat mijn brein me voor de gek hield, maar ik wist diep van binnen meteen dat dat onzin was. Het was niet zo gek dat ik me deze dagen niet meer kon herinneren. Ze waren veel te gruwelijk om te onthouden. Ik dacht altijd dat ik zo normaal mogelijk moest doen en zo min mogelijk mee moest maken om mijn dagen te vergeten, maar het bleek maar weer dat ik er akelig naast zat.
Halsoverkop rende ik de slaapkamer uit, de trap af, de achtertuin in. In het donkerste hoekje van de tuin, verstopt tussen de bosjes en volledig onzichtbaar voor de buren, vond ik haar. Het was in een oogopslag te zien dat ze al een tijdje dood was. Haar hoofd stak uit de grond, als een plant, de rest van haar lichaam zat ingegraven, maar daar was waarschijnlijk niet veel meer van over. Daar had de honing waarmee ik haar had ingesmeerd wel voor gezorgd.
Ik zakte neer bij het hoofd en hield het in mijn schoot, terwijl de tranen langzaam over haar kruin druppelden. Zij zou nooit meer kunnen huilen. Ik haalde de proppen uit haar mond, die had ze nu niet meer nodig. Ze zou ook nooit meer kunnen gillen.

Misschien was het maar beter zo. Wie wilde er in godsnaam leven op zo’n verdorven plek waar de mier een van de meest succesvolle bevolkingsgroepen was en waar ze je levend opvraten als je een beetje zoet was?
Ik wist niet hoelang ik er had gezeten, bij dat hoofd, dat levenloze hoofd dat nooit meer zou praten. Misschien een nachtje. Of misschien wel twee jaar, je wist het maar nooit.

Toen het ochtend begon te worden waren al mijn tranen op, maar mijn schuldgevoel was daarmee ook uit mijn hoofd gevloeid. Ik had haar niet vermoord, de mieren hadden het gedaan. Die verschrikkelijke, sluwe rotmieren die langzaam de wereld overnamen.
Ik groef haar lichaam uit en laadde het in de achterbak van mijn auto. Vervolgens reed ik naar de kern van het dorp, waar het allemaal begon, bij de losse stoeptegel. Daar legde ik neer wat er nog van haar lichaam over was. De mensen stopten. Ze gilden en ze wezen. Niemand durfde iets te doen, ze stonden alleen maar vol afgrijzen toe te kijken. Ik wachtte tot er genoeg toeschouwers waren voor ik begon met spreken.
“Als een mier dat kan…” zei ik, terwijl ik naar mijn aangevreten, dode vrouw wees, “… dan kunnen ze ook best iemand laten struikelen.”

Het was misschien een harde les, maar ik hoopte dat het nu duidelijk was voor iedereen. Ik was niet het type dat over een losse stoeptegel struikelde. Ik was geen onhandige sukkel met een slechte motoriek. Ik weigerde mijn troon af te staan. Het had me misschien twee jaar, mijn vrouw en mijn leven als doodgewone, vrije burger gekost, maar ik had eindelijk mijn bewijs.

“Mieren zijn sterk. Sterker dan je denkt.”

Folkert,

Ten eerste wilde ik even zeggen dat het niet mijn bedoeling was om je zo voor gek te zetten bij je vrienden. Ik snap dat je een imago hebt om hoog te houden, en als je vriendin zich dan zo losbandig gedraagd door op de bar te gaan dansen en vergeten is dat ze geen ondergoed draagt, dan snap ik dat dat enige gêne teweeg brengt.
Toch wil ik je er even op wijzen dat jij degene bent die me gevraagd heeft om geen ondergoed te dragen, dus ik zou het fijn vinden als ook jij een deel schuld voor je rekening neemt, hoe moeilijk het ook mag zijn met dat immens grote ego van je. Bovendien wist je allang wat voor vlees je in de kuip had, dus je had dit wel kunnen zien aankomen. Voortaan moet je je dat maar bedenken, voor je weer iemand uitnodigt om deel uit te maken van je verschrikkelijke korpsballenavond.
Ik raad je dan ook aan om het de volgende keer in een andere hoek te zoeken, aangezien je mijn soort toch niet kunt waarderen. Dit voorkomt teleurstellingen voor beide partijen.
Het was leuk voor zolang het duurde. Misschien tot ziens.

Groetjes,
Kim.

Het was een van de maandelijkse vaste eetavonden van onze vriendengroep. Goed verzadigd zaten we al een geruime tijd na te tafelen en er waren al enkele flessen alcohol versleten. Voor de zoveelste keer dreigden onze glazen leeg te raken, wat natuurlijk uit den boze was, en er werd onrustig heen en weer geschuifeld door alle aanwezigen. Het idee alleen al dat iemand van ons zodadelijk een slok zou willen nemen en dat dat niet direct mogelijk was, was beangstigend. “Jij bent aan de beurt”, zei Klara, die tegenover me zat, tegen haar man. Hij wierp haar een vuile blik toe en stond op.
“Wat?” snauwde ze tegen ons. “We gaan gewoon netjes het kringetje af, hoor.”
Mijn man en ik keken elkaar aan. “We zeggen toch niets?”
“Weet je wat het probleem is?”, zei de man van Klara, toen hij terugkwam met een dienblad vol gevulde glazen. “Het is heus niet dat ik niet wil opstaan, ik weet namelijk best dat ik aan de beurt ben, maar de toon waarop jij me erop wijst, die bevalt me niet. Je wilt graag doen alsof je de macht over me hebt tegenover je vrienden.”
“Wat is dat nou weer voor onzin?” lachte Klara spottend. Ze nam een slok uit haar glas en trok een vies gezicht. “Jezus. Wat is dit voor bocht? Hoe vaak moet ik je nou nog zeggen dat ik DROGE witte wijn drink, geen ZOETE? Dringt er ooit iets door in dat zaagselhoofd van jou?”
“Dit bedoel ik dus, Klara. In plaats van dat je me er rustig op wijst dat ik een vergissing heb gemaakt…”
“Zal ik je er anders even rustig op wijzen, schat, dat je die vergissing al zo’n vijfhonderd keer gemaakt hebt? Is het dan zo moeilijk om te onthouden wat voor drankje je eigen vrouw lekker vindt?” Ze zuchtte overdreven en richtte zich toen tot mij. “Wat voor wijn heb jij?”
Ik nam een slok. “Droge”, zei ik en hief daarna mijn glas op naar Klara’s man. “Heerlijke wijn, bedankt.”
“Zie je, van haar weet je het wel”, zei ze beschuldigend. “Maar ja, ik zal er geen probleem van maken, ik drink deze gore zoete troep wel gewoon op, zo ben ik dan ook wel weer. Ga maar zitten.”
Hij ging zitten en keek nors voor zich uit. Hij was nooit echt een fan geweest van onze etentjes, omdat hij eigenlijk niet echt bij onze vriendengroep hoorde, maar nou eenmaal de man van Klara was. Het was meer een verplichting. O wee als hij een keertje niet aanwezig was… dan kreeg hij het wel te horen van Klara. Ik was het stiekem best met hem eens dat ze altijd naar tegen hem deed als wij er waren en het was absoluut niet zo dat ik haar daar cooler door ging vinden. Eigenlijk wilde ik haar er graag op aanspreken, maar ik wilde liever de vrede bewaren en me vooral zo min mogelijk met andermans huwelijk bemoeien.
“Hallo zeg, er zijn ook nog mensen die wel van zoete witte wijn houden, hoor”, zei Lara. “Fijn dat je mijn drinklust probeert te bederven.”
“Ach, je bent sowieso al bedorven van binnen als je dat drinkt voor je plezier”, zei Klara.
Mijn man en ik keken elkaar aan en lachten. Niet omdat we het grappig vonden wat Klara zei, maar omdat we in elkaars ogen konden lezen dat het de hoogste tijd werd om op te stappen.
“Schat?” zei ik op mijn allerliefste stem tegen mijn man.
“Ja, wij moeten er vandoor he?” zei hij.
“Ja… wil jij anders…”
“Alvast de stoelverwarming aanzetten?” maakte hij mijn zin af. “Natuurlijk, lieverd, ik wil niet dat je straks koude billen krijgt!”
Ik gaf hem een zoen en zei: “Je kent me ook zo goed! Ik verzamel je spullen wel even.”
“Je bent geweldig.” Hij stond op, ging achter me staan en sloeg zijn armen om me heen. “Ik ben ook zo rommelig, maar mijn schat weet altijd waar ik alles heb gelaten. Nou, dag jongens, het was me weer een waar genoegen!” Hij liet me los en verliet de eetkamer van Klara.
“Ik ga naar bed. Dag iedereen”, zei Klara’s man. Nu mijn man weg was, met wie hij het nog redelijk kon vinden, was er voor hem niemand meer echt de moeite waard om te blijven zitten en ook hij verliet de ruimte.
“Hoe doen jullie dat toch?” vroeg Klara. “Jullie zijn zo perfect… Vullen elkaar geweldig aan… Het is om misselijk van te worden.”
Ik verbaasde me er ook over. Vooral als ik keek naar hoe Klara en haar man altijd tegen elkaar deden. In iedere simpele conversatie die ze voerden leken wel hatelijke opmerkingen verborgen te zitten. Oke, Klara was dan wel een zeikerige trut, maar eigenlijk leken de meeste stellen die ik kende meer op hen, dan op ons. Misschien was het onze gezamelijke passie die ons op zo’n manier deed verbinden. Misschien dat, als we beiden niet zoveel van sudoku’s hadden gehouden, er van ons ook niet veel meer overbleef dan een hoop gesnauw en ergernis, maar ik kon het me eigenlijk niet voorstellen. We waren nu eenmaal voor elkaar bestemd, daar kon niets of niemand iets aan veranderen.

Toen mijn man de volgende dag thuiskwam van zijn werk, gooide hij zes kranten op tafel. “Alsjeblieft, schat. De allernieuwste.”
“Dank je wel!” zei ik. “Daar zat ik op te wachten. Ik heb tegen elven vanochtend de laatste uit Killer Samurai Sudoku #7 afgemaakt… Ik had echt niets meer te doen! Ik moest als afleiding gaan computeren… Jezus, wat saai! Wat doet iedereen toch op zo’n ding? Waar zijn jouw kranten eigenlijk?”
Hij ging naast me op de bank zitten en keek me aan met een bezorgde blik. “Ik hoop dat je het niet erg vindt, maar ik heb de mijne allemaal al op mijn werk gemaakt… Ik kon me weer eens niet inhouden.”
“Natuurlijk vind ik dat niet erg. Als je maar niets voorzegt!” zei ik toen ik zag dat hij meekeek naar de eerste sudoku uit de Metro-krant die ik zojuist had aangebroken.
“Ik zal me er niet mee bemoeien”, beloofde hij en hij zette de tv aan. “Staat hij te hard? Kun je je wel concentreren?”
“Ja hoor”, zei ik. “Alsof zoiets onbenulligs als een tv me kan afleiden van waar het werkelijk om draait.” Ik lachte bij dat stompzinnige idee en begon ijverig en verheugd de missende getallen in te vullen, al waren de sudoku’s die in de metro verschenen een eitje voor zulke vergevorderde sudokuliefhebbers als ik.

Twee weken later viel er een brief van de Metro op de deurmat. Ik was razend benieuwd naar wat het kon zijn, maar ik wilde hem eigenlijk niet openen voor mijn man thuis was. Misschien had hij me wel op de een of andere manier willen verrassen door naar de Metro te schrijven hoe gepassioneerd ik over sudoku’s was en had hij zo een interview kunnen regelen, zodat ik al mijn ervaringen en gevoelens over mijn passie met de wereld kon delen. Indien dat het geval was, wilde ik de brief op zijn minst samen met hem openen zodat ik verbaasd, dankbaar en smoorverliefd in zijn armen kon vallen.
Omdat de spanning me teveel werd en ik al een uur naar het Metro-Logo op de brief had zitten staren, ging ik op bezoek bij Klara om afleiding te zoeken, al was ze niet de allerbeste afleiding die een mens kon hebben. Bovendien was ik helemaal niet afgeleid, want de brief bleef maar door mijn hoofd spoken. Klara was helemaal niet enthousiast. “Waarschijnlijk is het gewoon spam”, zei ze. “Wind je toch niet zo op, mens.”
“Ze sturen helemaal geen spam. Het moet iets belangrijks zijn. Iets wat mijn man voor me heeft geregeld…”
Plotseling stond Klara op en keek boos op me neer. “Weet je, ik ben je eigenlijk hartstikke zat. Waarom probeer je het er de hele tijd zo in te wrijven dat jullie zo’n perfect stel zijn en wij niet?”
“Maar…” stamelde ik. “Dat probeer ik helemaal niet! Echt niet!”
“Dat doe je wel! Het is constant ‘mijn schatje dit, mijn liefje dat, kijk wat hij voor me heeft gedaan, kijk hoe goed we bij elkaar passen’… BAH! Je vraagt nooit hoe het met mijn relatie gaat… Wil je het weten? Die is RUK”, schreeuwde ze, terwijl de tranen over haar wangen begonnen te stromen.
“Weet je waarom je relatie ruk is, Klara?” zei ik boos, terwijl ik ook ging staan. “Omdat je een negatieve bitch bent die alles stom vindt en alleen maar loopt te klagen! Heel cool hoor, die constante fuck-you houding, maar het zorgt er wel voor dat je uiteindelijk niemand overhoudt!”
Ik stampte weg en ik was niet van plan om ooit nog terug te keren. Die strontvervelende maandelijkse etentjes kwamen me sowieso mijn neus uit. Ik kon mijn tijd veel beter benutten met sudoku’s maken.

Toen ik thuiskwam, stond mijn man meteen op van de bank, hij liep naar me toe en knuffelde me stevig. “Lieverd! Ik heb geweldig nieuws!” Ik was lichtelijk teleurgesteld toen ik de geopende brief van de Metro op tafel zag liggen. Hij had me dus niet willen verrassen, maar als hij had gedacht dat ik dat wel had willen doen, vond hij het blijkbaar veel minder belangrijk om zoiets samen open te maken.
Ik maakte me los uit zijn omhelzing. “Wat dan?”
“We hebben een weekendje in de Franse Ardennen gewonnen! Door onze sudoku-inzending!”
Eindelijk. Al die jaren van trouw elke dag twee Metro’s kopen zodat we allebei een sudoku hadden, al die jaren trouw ons antwoord doorsturen, had ons nu dan toch beloond.

Daar zaten we dan, in de Franse Ardennen. Midden in een prachtig, stil, verlaten bos. Het was hier zo heerlijk rustgevend, er waren geen afleidingen, geen vervelende straatgeluiden, geen irritante huishoudelijke taken om te verrichten… Hier konden we ontspannen.
Dit leek me het perfecte moment om mijn sudoku vakantieboek erbij te pakken, die ik alleen aanbrak voor dit soort speciale gelegenheden, maar toen ik hem uit mijn tas haalde, pakte mijn man hem af. “Lieve schat… we zijn samen op vakantie. Vind je niet dat we eens wat aandacht aan elkaar moeten besteden?” vroeg hij, en met een veelbetekenende blik kwam hij dichterbij om me te zoenen. Mijn eerste gedachte was hem wegduwen en mijn boek weer terugpakken, maar ik besloot om niet te protesteren, hij had ook eigenlijk wel gelijk… er waren nog andere dingen in het leven dan sudoku’s.
Even later lagen we hijgend naast elkaar op bed. Ik kon me eerlijk gezegd niet herinneren wanneer de laatste keer was dat dat was gebeurd. “Zie je nou wel, schat? Geeft dat niet veel meer voldoening dan ontdekken welk cijfertje waar moet?” vroeg hij gelukzalig.
“Ja…” zei ik, maar terwijl ik het zei besefte ik dat het niet waar was. Wat ik normaal altijd deed als mijn man en ik klaar waren in de slaapkamer, was mijn sudokuboek pakken en dan maakten we er samen een, maar op dit moment leek dat niet het juiste om te doen. Ik voelde een soort druk om alleen maar samen met hem te zijn, maar eigenlijk had ik geen idee wat ik nu tegen hem moest zeggen. Hij blijkbaar ook niet. We lagen een halfuur zwijgend naast elkaar en ik voelde me ontzettend ongemakkelijk. Op een gegeven moment werd het me teveel en liep ik naar de woonkamer.

Toen hij even later op de bank kwam zitten en hij zag dat ik mijn boek weer had gepakt, zei hij: “Schat…” Ik zuchte, legde mijn boek neer en keek hem afwachtend aan. Er viel een doodse stilte. “Mooi hier, he?” zei hij. “Ja”, antwoorde ik. “Heel… rustig.”
Plotseling hoorden we een harde bons op de deur. “Wat was dat?” zei ik paniekerig.
“Ik weet het niet, schat… vast niks bijzonders…” zei hij, maar hij klonk niet gerust, zijn stem trilde. “Zullen we gaan kijken voor de zekerheid?” We stonden op en slopen naar de deur. Plotseling vielen alle lichten uit, ik kon geen hand voor ogen meer zien. Terwijl mijn man door het kijkgaatje in de deur gluurde, klonk plotseling het geluid van brekend glas in de woonkamer. Van angst en schrik piste ik in mijn broek. “Shit, er is hier iemand!” huilde ik. “Dit was een val!”
“Dat is belachelijk”, zei mijn man. “Het zijn gewoon inbrekers. We moeten wegwezen.” Gewoon inbrekers, midden in een verlaten bos? Ik vond het erg onlogisch klinken, maar er was geen tijd om erover te discussieren, we moesten wegwezen, en snel ook. Halsoverkop renden we de deur uit en onwillekeurig schoten mijn gedachten even naar mijn sudokuboek, maar mijn leven redden was op dit moment belangrijker.

Toen we de longen uit ons lijf hadden gerend en we zeker wisten dat we niet of niet meer gevolgd werden, stopten we. “Wat doen we nu?” vroeg ik. “We staan midden in een donker bos, we weten de weg niet, het dichtstbijzijnde dorp is veertig kilometer verderop… dat redden we nooit.”
Mijn man dacht even na. “Je hebt gelijk. We gaan dood als we in dit bos verdwalen… Misschien moeten we teruggaan. Als ze iets wilden stelen zullen ze dat inmiddels wel gedaan hebben.”
Ik vond het doodeng, maar het was inderdaad onze beste optie. We hadden geen telefoons bij ons, geen portemonnee. We konden hier niets beginnen, zelfs al kwamen we levend aan in een dorp. We begonnen terug te lopen en keken behoedzaam om ons heen. Mijn hart bonsde heftig en de cijfertjes dansten voor mijn ogen. Toen ons vakantiehuisje in zicht was verstopten we ons even in de bosjes en wachtten we af of we iets hoorden of zagen, maar het leek volkomen stil en verlaten. Ik keek mijn man aan en hij knikte.
Voorzichtig naderden we het huisje en we gingen naar binnen. Net toen we hadden vastgesteld dat er niemand meer was, hoorden we de voordeur dichtslaan. Ik klampte me aan mijn man vast en luisterde naar de zware, naderende voetstappen.

“Nu heb ik jullie… eindelijk”, zei een man die we nog nooit van ons leven hadden gezien. Hij was rond de veertig jaar, schatte ik, met verstrooide, grijze haren en een wilde blik in zijn ogen. Toen hij gemeen grijnsde kwam er een rij bruine, afgebrokkelde tanden tevoorschijn. Hij hield een pistool op ons gericht en hij kwam dreigend dichterbij. “Hebben jullie een fijne wandeling gemaakt?”
Ik wist niet zo goed wat ik daarop moest antwoorden. Het was geen fijne wandeling geweest en dit was niet bepaald wat ik me had voorgesteld van een ontspannen weekendje in de Ardennen. Ik besloot dat ik maar het beste mijn mond kon houden.
“Geen fijne wandeling? Oh, dat is jammer… Ik dacht, laat ik eens wat spanning in jullie leven brengen! Dat hebben jullie wel nodig, geloof ik. Walgelijke sudokumensen… Als er iets is wat ik haat zijn het wel sudoku’s. Ik moest ze vroeger altijd maken van mijn moeder, als ik stout was geweest… Dan werd ik opgesloten in een kleine kamer zonder ramen, met als enige vermaak een sudokuboekje. Als ze me weer vrijliet en ze vond dat ik er te weinig had gemaakt, sloot ze me gewoon weer op.”
Dat was toch geen straf? Het leek me juist helemaal het einde, voor eeuwig in een kamertje zitten met alleen maar sudoku’s, maar dat kon niet, er waren altijd weer van die dingen die zo onbelangrijk leken maar die toch moesten gebeuren…
“Zoiets zouden we nooit iemand aandoen”, zei mijn man, alsof het iets heel ergs was. “Wij zouden anderen nooit lastigvallen of pijn doen met onze hobby.”
“Ik heb eens zitten denken, he… Als niemand een sudoku zou maken en niemand de oplossing op zou sturen, zou er niets aan de sudoku’s in de krant verdiend worden”, vertelde de man. “Omdat jullie ze maar blijven invullen en iedere keer betalen in de hoop dat jullie iets winnen, blijven ze steeds maar weer geplaatst worden, waardoor IK ze de hele tijd te zien krijg. Jullie vallen wel degelijk anderen lastig met jullie hobby. Weet je wel niet hoeveel pijn het doet om iedere keer weer aan mijn jeugd herinnerd te worden?” De man schreeuwde inmiddels.
Ik betwijfelde ten zeerste of het zo werkte, maar het leek me geen slim idee om tegen hem in te gaan. “Het spijt ons”, zei ik. “Dat was niet onze bedoeling. We zullen nooit meer de oplossing versturen, goed?”
“Fout antwoord…”, zei hij dreigend. “Ik denk dat ik de juiste oplossing heb gevonden. Eens even kijken… ik heb een geladen pistool in mijn hand. Zometeen zullen jullie nooit meer in staat zijn een sudoku op te lossen. Hmm… wat mist er nu nog om dit plaatje compleet te maken?”
Mijn man en ik waren compleet versteend en we konden hem alleen maar aanstaren. “Jeetje”, zei de man verveeld. “Voor een stel gevorderde sudokufreaks zijn jullie niet bepaald snugger. Zal ik het antwoord dan maar zeggen? Het enige wat er nog mist, is dat jullie hersenen nog niet uit elkaar gespat zijn en ik vrees dat ik daarvoor toch echt de trekker moet overhalen. Ik kan die sudokuhoofden van jullie niet meer aanzien.”
Ik zakte op de grond en begon geluidloos te huilen. “Je hoeft dit niet te doen”, smeekte mijn man. “We zullen nooit meer een sudoku aanraken, dat beloof ik je. Ik vond ze toch al nooit zo leuk.”
Ik kon mijn oren niet geloven. Op het laatste moment van zijn leven, verraadde hij datgene wat hij lief had gehad. Dit ging hem zeker een enkeltje hel opleveren.
“Wat zeg je nou?” zei ik beledigd. Ik kon mijn woede en verbazing niet voor me houden, zelfs al stond er een geschifte man in de kamer die een pistool op me richte.
“Het spijt me lieverd, maar…” hij draaide zich naar mij toe. “Ik hou helemaal niet van sudoku’s. Eerlijk gezegd vind ik ze oersaai en deed ik alleen maar alsof, om jou het bed in te krijgen… en toen bleek het heel je leven te zijn. Ik vond het wel lekker rustig… Af en toe een sudokuutje maken had ik er wel voor over om bij je te zijn.” Ik zag heus wel dat hij het moeilijk vond en dat hij van me hield, maar dit kon ik hem niet vergeven. Heel mijn leven, heel ons leven samen, bleek een leugen te zijn.
“Je deed ze zeker ook helemaal niet op je werk, he…” het viel me ineens op hoevaak hij die truc wel niet had gebruikt zodat hij lekker tv kon gaan zitten kijken terwijl ik, even vastberaden als altijd, alle sudoku’s in de krant invulde. Nu pas begreep ik waarom.
“Nee… Het spijt me, lieverd… Dit is jouw passie, niet de mijne. Ik dacht gewoon… Ik dacht gewoon dat je me alleen maar leuk vond omdat je dacht dat ik ook van sudoku’s hield.” Ik wilde ertegenin gaan, maar ik kon het niet, want hij had gelijk. Nu ik wist dat we in werkelijkheid niets met elkaar gemeen hadden, voelde ik alleen maar nog maar afschuw.
Ik was even vergeten in welke situatie we ons op dit moment bevonden en ik keek naar de man die in de woonkamer had gestaan, maar hij was verdwenen. Hij had ons ongeschonden laten gaan.

Nou ja, ongeschonden? Blijkbaar was het feit dat hij onze band voorgoed had verpest goed genoeg voor hem geweest, omdat hij wist dat er voor mij nu ook een eeuwige vloek op de sudoku lag. Iedere keer dat ik er een probeerde te maken werd ik weer herinnerd aan die vreselijke nacht in de Ardennen, de nacht dat mijn hele leven uit elkaar viel. Iedere keer als we weer aan de tafel zaten bij Klara, kon ik alleen nog maar snauwen tegen mijn man en in iedere simpele conversatie die we voerden zaten hatelijke opmerkingen verborgen. Iedere keer als ik iets in mijn hoofd op een rijtje probeerde te zetten, raakte ik alleen maar meer in de war, alsof ik een sudoku was die niet klopte.